6 نشانه مخفی کم‌شنوایی نوزاد که می‌تواند به سکوت همیشگی منجر شود!

شنوایی، دروازه‌ای به دنیای ارتباطات و یادگیری برای نوزادان است. در ماه‌های ابتدایی زندگی، صداها نقش کلیدی در رشد زبانی، عاطفی و اجتماعی کودک دارند. کم‌شنوایی تشخیص‌نشده می‌تواند به تأخیر در گفتار، مشکلات یادگیری و حتی انزوای اجتماعی منجر شود. در چنین شرایطی، خرید سمعک به‌عنوان یک راهکار تخصصی برای بهبود توانایی شنیداری و پیشگیری از اختلالات رشدی، می‌تواند کیفیت زندگی کودک را به شکل چشمگیری ارتقا دهد.

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، حدود ۳۴ میلیون کودک در سراسر جهان از کم‌شنوایی رنج می‌برند و تشخیص زودهنگام می‌تواند تا ۹۰٪ از عوارض دائمی آن جلوگیری کند. به عنوان کسی که سال‌ها در حوزه شنوایی‌سنجی فعالیت کرده‌ام، بارها شاهد بوده‌ام که والدینی با شناسایی به‌موقع نشانه‌ها، مسیر زندگی فرزندشان را تغییر داده‌اند.

نشانه اول: واکنش ندادن نوزاد به صداهای ناگهانی و بلند

نوزادان سالم معمولاً به صداهای بلند، مثل بسته شدن در یا صدای زنگ، با حرکات ناگهانی (رفلکس مورو) یا پلک زدن واکنش نشان می‌دهند. اگر نوزاد شما در برابر صداهای بلند هیچ واکنشی ندارد، این می‌تواند نشانه‌ای از کم‌شنوایی باشد. مثلاً، یکی از والدین تعریف می‌کرد که وقتی جاروبرقی روشن می‌شد، نوزادش حتی پلک هم نمی‌زد، در حالی که انتظار می‌رفت گریه کند یا بترسد. این مشاهدات ساده می‌توانند سرنخ‌های مهمی باشند.

البته، هر نوزادی ممکن است گاهی بی‌توجه به نظر برسد، اما اگر این بی‌واکنشی مداوم است، باید جدی گرفته شود. بررسی‌های شنوایی‌سنجی مثل تست OAE (انتشارات صوتی گوش) می‌توانند به سرعت وضعیت شنوایی نوزاد را مشخص کنند. این تست‌ها غیرتهاجمی هستند و در چند دقیقه انجام می‌شوند. مجله پزشکی Marchofdimes در مورد اهمیت واکنش نشان دادن نوزاد به منبع صدا اشاره می کند که:

شگفت‌زده نشدن از صداهای بلند، برنگشتن به سمت منبع صدا بعد از ۶ ماهگی، و نگفتن کلمات ساده‌ای مانند «ماما» یا «دادا» تا زمان یک‌سالگی.

نشانه دوم: بی‌توجهی به صدای والدین در ماه‌های ابتدایی

از حدود دو ماهگی، نوزادان شروع به تشخیص صدای والدین، به‌ویژه مادر، می‌کنند و با لبخند یا حرکت سر به آن واکنش نشان می‌دهند. اگر نوزاد شما به صدای آرام و آشنای شما بی‌توجه است یا به نظر نمی‌رسد که آن را تشخیص می‌دهد، ممکن است مشکلی در شنوایی وجود داشته باشد. برای مثال، مادری متوجه شد که فرزندش به لالایی‌های شبانه‌اش هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد، در حالی که به محرک‌های بصری مثل نور یا حرکت دست واکنش داشت.

نشانه سوم: تاخیر در غان‌وغون و تولید اولین آواها

نوزادان از حدود ۳ تا ۶ ماهگی شروع به تولید صداهایی مثل «آآآ» یا «گوگو» می‌کنند که به آن غان‌وغون گفته می‌شود. این آواها پایه‌های اولیه گفتار هستند و به شنوایی سالم وابسته‌اند. اگر نوزاد شما تا ۶ ماهگی هیچ صدایی تولید نمی‌کند یا صداهایش بسیار محدود است، ممکن است نشانه‌ای از کم‌شنوایی باشد. تجربه‌ای که در کلینیک داشته‌ام نشان می‌دهد کودکانی که این مرحله را با تاخیر طی می‌کنند، اغلب در تست‌های شنوایی‌سنجی مشکلاتی نشان داده‌اند.

نشانه چهارم: عدم چرخش سر یا نگاه به منبع صدا

یکی از نشانه‌های رشد شنوایی سالم، توانایی نوزاد در چرخاندن سر یا نگاه به سمت منبع صدا از حدود ۴ ماهگی است. مثلاً، اگر از پشت سر نوزاد نامش را صدا کنید، انتظار می‌رود که او سرش را بچرخاند یا به دنبال صدا بگردد. نبود این واکنش می‌تواند نگران‌کننده باشد. یکی از مراجعینم تعریف می‌کرد که فرزندش به صدای زنگوله‌ای که از سمت چپش تکان می‌داد هیچ توجهی نداشت، اما به نور یا حرکت دست واکنش نشان می‌داد.

این نشانه ممکن است به‌ویژه در کم‌شنوایی یک‌طرفه برجسته باشد. برای بررسی، می‌توانید از صداهای ساده مثل کف زدن یا صدای اسباب‌بازی استفاده کنید و واکنش نوزاد را مشاهده کنید. اگر این رفتار به طور مداوم غایب است، بهتر است تست شنوایی انجام شود.

نشانه پنجم: خواب بیش از حد عمیق حتی در محیط پر سر و صدا

نوزادان معمولاً در برابر صداهای بلند، حتی در خواب، واکنش‌هایی مثل تکان خوردن یا بیدار شدن نشان می‌دهند. اگر نوزاد شما در محیط‌های پر سر و صدا مثل مهمانی یا زمانی که تلویزیون با صدای بلند کار می‌کند، کاملاً آرام و بی‌حرکت می‌خوابد، این می‌تواند نشانه‌ای از کم‌شنوایی باشد. به یاد دارم مادری که نگران خواب عمیق فرزندش در رستوران شلوغ بود و بعداً مشخص شد که کودکش کم‌شنوایی متوسط دارد.

البته، برخی نوزادان به طور طبیعی خواب عمیق‌تری دارند، اما اگر این رفتار با سایر نشانه‌ها همراه باشد، نباید نادیده گرفته شود. یک راه ساده برای بررسی این است که در هنگام خواب نوزاد، صدایی مثل دست زدن تولید کنید و واکنش او را ببینید.

نشانه ششم: بی‌تفاوتی به اسباب‌بازی‌های صوتی یا موزیکال

اسباب‌بازی‌های صوتی مثل جغجغه یا موبایل‌های موزیکال معمولاً توجه نوزادان را جلب می‌کنند. اگر نوزاد شما به این اسباب‌بازی‌ها بی‌تفاوت است یا به نظر نمی‌رسد که صدایشان را متوجه شود، این می‌تواند نشانه‌ای از مشکل شنوایی باشد. برای مثال، یکی از والدین متوجه شد که فرزندش فقط به بخش‌های بصری اسباب‌بازی موزیکال واکنش نشان می‌دهد، اما به صدای آن هیچ توجهی ندارد.

برای بررسی دقیق‌تر، می‌توانید اسباب‌بازی را در زوایای مختلف تکان دهید و ببینید آیا نوزاد به صدا واکنش نشان می‌دهد یا فقط به حرکت آن توجه می‌کند. این مشاهدات می‌توانند به شما کمک کنند تا تصمیم بگیرید که آیا نیاز به مراجعه به متخصص دارید یا خیر.

چگونه این نشانه‌ها را با علائم طبیعی نوزاد اشتباه نگیریم؟

تشخیص تفاوت بین رفتارهای طبیعی نوزاد و نشانه‌های کم‌شنوایی گاهی چالش‌برانگیز است. برای مثال، نوزادان ممکن است به دلیل خستگی، گرسنگی یا حتی شخصیت آرامشان گاهی به صداها واکنش نشان ندهند. اما اگر این رفتارها مداوم یا با چندین نشانه دیگر همراه باشند، احتمال کم‌شنوایی بیشتر می‌شود. در اینجا چند نکته برای تمایز این موارد آورده شده است:

• مداومت نشانه‌ها: رفتارهای گاه‌به‌گاه معمولاً نگران‌کننده نیستند، اما اگر نوزاد به طور مکرر به صداها بی‌توجه است، باید بررسی شود.
• ترکیب نشانه‌ها: وجود چند نشانه همزمان، مثل تاخیر در غان‌وغون و بی‌توجهی به صدا، احتمال مشکل را افزایش می‌دهد.

جدول زیر به شما کمک می‌کند تا نشانه‌های کم‌شنوایی را از رفتارهای طبیعی تفکیک کنید:

اگر شک دارید، بهتر است به جای صبر کردن، با یک متخصص مشورت کنید. تست‌های شنوایی‌سنجی مثل ABR (پاسخ‌های شنوایی ساقه مغز) می‌توانند وضعیت را با دقت بالا مشخص کنند.

چه زمانی باید فوراً به متخصص شنوایی‌سنجی مراجعه کنیم؟

اگر حتی یکی از نشانه‌های بالا به طور مداوم در نوزاد شما دیده می‌شود، نباید منتظر بمانید. غربالگری شنوایی در بدو تولد در بسیاری از بیمارستان‌ها انجام می‌شود، اما گاهی مشکلات شنوایی بعداً ظاهر می‌شوند. طبق توصیه آکادمی اطفال آمریکا، هر گونه نگرانی درباره شنوایی باید تا قبل از ۶ ماهگی بررسی شود تا مداخلات زودهنگام انجام شود. اگر نوزاد شما سابقه خانوادگی کم‌شنوایی، عفونت‌های مکرر گوش یا تولد زودرس دارد، ریسک بالاتر است و باید حساسیت بیشتری داشته باشید.

برای اقدام فوری، می‌توانید به کلینیک‌های شنوایی‌سنجی مراجعه کنید که تست‌های تخصصی مثل OAE یا ABR را انجام می‌دهند. در صورت تشخیص کم‌شنوایی، گزینه‌هایی مثل خرید سمعک یا کاشت حلزون می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی کودک کمک کنند. تجربه نشان داده که والدینی که زود اقدام می‌کنند، اغلب از نتایج مداخلات زودهنگام شگفت‌زده می‌شوند.

اهمیت غربالگری شنوایی نوزاد و گام‌های پیشگیری از سکوت همیشگی

کم‌شنوایی در نوزادان ممکن است پنهان بماند، اما با دقت به نشانه‌های مرموز آن می‌توانید از عوارض بلندمدت جلوگیری کنید. این نشانه‌ها، از بی‌توجهی به صداها تا تاخیر در گفتار، همگی سرنخ‌هایی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. غربالگری شنوایی، چه در بدو تولد و چه در ماه‌های بعدی، کلیدی برای تشخیص زودهنگام است. اگر نگران هستید، با یک ادیولوژیست مشورت کنید و تست‌های لازم را انجام دهید. مداخلات به‌موقع، مثل استفاده از سمعک یا گفتاردرمانی، می‌توانند آینده‌ای پر از صدا برای فرزندتان تضمین کنند.

این مطلب یک رپورتاژ آگهی است و مسئولیت محتوای آن بر عهده‌ی صاحب آگهی می‌باشد.